Property:טײַטשט (אידיש)
פון היימישע אידישע ווערטערבוך
זהו מאפיין מסוג Text.
א
[[אן]] [[אאזיס]] [[איז]] [[א]] [[שטח]] [[אין]] [[מיט|מיטן]] [[א]] [[מידבר]] [[וואס]] [[האט]] [[אין]] [[זיך]] [[א]] [[מקור]] [[פון]] [[וואסער]] ([[ווי]] [[למשל]] [[א]] [[קוואל]]), [[זיין]] [[לאנדשאפט]] [[איז]] [[זייער]] [[אנזען|אנגעזען]] [[אין]] [[דער]] [[מידברד|מידברדיגער]] [[סביבה]]. +
[[לופט]] פונעם [[וועלט]] +
[[אויג|אויגן]] [[זענען]] [[די]] [[ארגאן|אָרגאַנען]] [[פון|פונעם]] [[מענטש]] [[אדער]] [[בעל חי]] [[וואס]] [[קענען|קען]] [[זען|זעהן]] [[דורך]] [[דערשפירן]] [[ליכטיגקייט]]. +
[[ווען]] [[דו]] [[אריינלייגן|לייגסט אריין]] [[צופיל]] [[פרעשור]] [[דערינען]] [[און]] ס'[[קראכן|קראכט]] [[פון]] [[אינעווייניג]] [[אויף]] [[ארויס]]. +
[[איין]] [[מאל]] +
[[ער]] [[דארפן|דארף]] [[שטענדיג]] [[זיין]] [[אומבאנוצט]] [[פאר]] [[סיי ווער]] [[עס]] [[וועל|וועט]] [[אים]] [[דארפן]] [[צוהילף]] +
[[רוסלאנד]] [[קען]] [[זיי]] [[אונטערהאלטן]] [[אפשר]], [[אבער]] [[פארמאכן]] די [[אויג|אויגן]] צו [[ערלויבן]] די [[איזרעיל|איזרעיליס]] [[באבמאדירן]] [[איראנע]] [[ציל|צילן]] אין סיריע יעדע שני וחמישי. +
קומען נאך עפעס +
אוקראַיִנע (אוקראיניש: Україна "אוקראַײִנאַ", רוסיש: Украина "אוקראַיִנאַ") איז אַ [[לאנד]] אין [[מזרח אײראפע]]. +
[[ציילן]] [[שטים|שטימעס]] [[נאכאמאל]] ([[זיכער]] [[צו]] [[מאכן]]) [[וואס]] [[זיין|זענען]] [[שוין]] [[ציילן|געציילט]] [[ווערן|געווארן]]. +
איין (1) איז דער [[ערשט|ערשטער]] [[נאטירליך|נאטירליכער]] [[נומער]] וואס [[קומען|קומט]] נאכן [[נול]] און פארן [[צוויי]]. +
פאראורטייל אקעגן עפעס וואס איז נישט צו אלעמען גלייך +
[[אינטעליגענץ]] [[איז]] [[די]] [[אייגנשאפט]] [[פון]] [[שכל]] [[וואס]] [[אנטהאלטן|אנטהאלט]] [[אין]] [[זיך]] [[אסאך]] [[פארבינדען|פארבונדענע]] [[מעגליכקייטן|מעגליכקייטן]], [[ווי]] [[די]] [[מעגליכקייט]] [[פאר]] [[סברה]], [[פלאן]], [[שליכטן]] [[פראבלעם|פראבלעמען]], [[טראכטן]] [[אבסטראקטיש]], [[באגרייפן]] [[איידיע]] [[און]] [[שפראך]], [[און]] [[לערנען]]. +
[[די]] [[פעולה]] [[פון]] [[אינפארסירן]] [[געזעץ]]. +
[[אישות]] [[איז]] [[דער]] [[ענין]] [[פון]] [[צוויי]] [[מענטש|מענטשן]], א [[מאנצביל]] און א [[פרוי]], [[וואס]] [[לעבן]] [[צוזאמען]] [[אינטימיש]] [[אלס]] [[מאן]] און [[ווייב]] [[דורך]] [[א]] [[חתונה]] [[צערעמאניע]]. +
אן אליגארך איז אן עושר אדיר, וועלכער איז גלייכצייטיג א [[גבר]] [[אלים]]. [[אפטמאל]] [[מיינען|מיינט]] דאס א [[רוסיש|רוסישער]] [[גביר]] נאכן [[צוזאמענפאל]] פון [[קאמוניזם]]. +
[[אמביציע]] [[איז]] די '[[רוח]]' [[וואס]] [[שטופפ|שטופט]] דעם [[מענטש]] צו [[דערגרייכן]] [[זיין|זיינע]] [[ציל|צילן]]. +
[[ווען]] א [[צושטאנד]] [[אדער]] א [[טויש]] איז די [[סיבה]] [[פון]] א [[געוויס|געוויסע]] [[פעולה]] [[וואס]] האט דאס [[גורם זיין|גורם געווען]]. +
[[אן]] [[ארגאן]] [[איז]] [[איין]] [[אפטייל]] [[פון]] [[א]] [[קערפער]] [[וואס]] [[טון|טוט]] [[צאמשטעלן]] [[א]] [[פעולה]] [[אז]] [[דער]] [[קערפער]] [[באנוצן זיך|באנוצט זיך]] [[דערמיט]]. +
[[אן]] [[ארכיטעקט|אַרכיטעקט]] [[איז]] [[איינער]] [[וואס]] [[פלאנעווען|פלאנעוועט]] [[געביידעס]] [[און]] [[שאפן|שאפט]] [[פלאן|פלענער]] [[וואס]] [[ער]] [[איבערגעבן|גיבט איבער]] [[צו]] [[א]] [[בוימייסטער]]. +
ארץ ישראל איז א [[שטח]] [[לאנד]] אינעם [[מיטל מזרח]] וואס דער אייבערשטער האט געגעבן פאר די אידן +
ב
''[[באאובאכטער]]'' [[מיינען|מיינט]] [[ווען]] [[איינער]] [[פארקוקן|קוקט פאר]] [[א]] [[צורך]], [[דאס]] [[קוקן]] [[איז]] [[נוגע]] [[למעשה]], [[במילא]] [[קוקן|קוקט]] [[ער]] [[מיט]] [[מער]] [[דייקנות]], [[און]] [[ער]] [[אנאליזירן|אנאליזירט]] [[די]] [[סצענע]]. +
באדראען [[איז]] [[ווען]] [[מען]] [[לייגן|לייגט]] א [[מענטש]] אין [[געפאר]], און דער [[מענטש]] [[אויסשטיין|שטייט אויס]] א [[דראונג]]. +
[[ווען]] מ’[[באליידיגן|באליידיגט]] א [[צווייטער|צווייטן]] [[מאכן|מאכט]] [[מען]] [[יענער|יענעם]] [[ליידן]] +
א בוכשטאַב [[אדער]] [[זיין|איז]] [[אן]] [[עלעמענט]] [[פון]] [[אן]] [[אלפאבעט]] (די [[אידיש|אידישע]] בוכשטאבן זענען די א, ב, ג..) זענען [[אויף]] דעם [[באזירן|באזירט]]. עס איז פון דעם [[צאמגעשטעלט]] [[ווארט|ווערטער]] [[כדי]] [[צו]] [[קענען]] [[פארשטיין]]. +
ביאטעכנאלאגיע איז א [[טעכנאלאגיע]] וואס [[אויסניצן|ניצט אויס]] [[לעבעדיג|לעבעדיגע]] [[ארגאניזם|ארגאניזמען]]. +
[[ביישאוער]] [[מיינען|מיינט]] [[איינער]] [[וואס]] [[צוקוקן|קוקט צו]] [[א]] [[שאו]], [[און]] מ'[[האט]] [[עס]] [[מיטהאלטן|מיטגעהאלטן]] [[לייוו]]. +
[[א]] [[ביליאן|ביליאָן]] [[איז]] [[דער]] [[נומער]] 1,000,000,000, ד.ה. א [[טויזנט]] [[מיליאן]] +
[[בירגערשאפט]] [[איז]] [[די]] [[פארבינדונג]] [[פון]] [[א]] [[מענטש]] [[מיט]] [[זיין]] [[שטאט|שטאַט]]. +
א בלאַט [[איז]] אן [[ארגאן]] [[פון]] א [[פלאנץ]] [[וואס]] [[איבערוואקסן|וואקסט איבער]] דער [[ערד]], [[און]] [[זיין]] [[עיקר]] [[צוועק]] איז [[אבסארבירן]] [[ליכט]] אינעם [[פראצעס]] [[פון]] [[פאטאסינטעז]]. [[א]] [[וואקסנדיג|וואקסנדיגער]] [[בלאט]] איז [[באהעפטן|באהאפטן]] צום [[פלאנץ]] [[מיט]] א [[שטענגל]]. +
[[די]] [[בלינדע קישקע]] [[איז]] [[אן]] [[ארגאן]] [[אין]] [[בויך]]. +
אן [[איינגעזעץ|איינגעזעצטע]] [[שטעלע]] [[אדער]] [[פאך]], [[א]] [[מומחה]] [[אין]] [[זיין]] [[פעלד]]. +
[[דער]] [[ברוסטקאסטן]] [[אויפבלאזן זיך|בלאזט זיך אויף]] [[ווען]] [[מען]] [[ברויך]] [[אריינאטעמען]] [[אקסיגען]]. +
ג
גאווערנער ווערט [[רופן|גערופן]] דער [[ערוויילט|ערוויילטער]] [[פירער]] פין א [[שטאט]] [[אדער]] א [[פראווינץ]]. +
גאלף איז א [[שפיל]] וואס מ'שפילט אין אן [[אפען|אפענעם]] [[פעלד]] וואו דער גאלפער שפילט זיין גאלף [[באל]] (א [[קליין|קליינער]] באל) אין א [[לאך]] מיט פארשידענע קלאפערס (גאלף אינסטרומענטן). +
[[די]] [[גאמבע]] [[איז]] דער [[נידריג|נידריגסטער]] [[טייל]] [[פון]] דעם [[פנים]]. [[זי]] [[הערן|געהערט]] צום [[אונטער|אונטערשטן]] [[חלק]] פונעם [[בארדביין]]. +
[[אויפזוכן]] [[אויף|אויפן]] [[אינטערנעט]], [[אפזעהן|אפגעזעהן]] [[צו]] [[מען]] [[נוצן|נוצט]] [[גוגל]], [[בינג]], [[יאהו]], אא"וו +
א געגענט איז א [[ארט]] אין א [[גרויס|גרויסע]] [[שטאט]], וואו [[אלע]] [[איינוואוינער|איינוואוינערס]] [[האב|האבן]] א [[נאנטשאפט]] איינער מיט'ן אנדערן. +
[[געהירן]] [[איז]] [[אן]] [[ארגאן]] אינעם [[קערפער]] אינעם [[קאפ]] [[וואס]] [[דינט]] [[אלס]] דער [[הויפט]] [[קאנטראל]] [[צענטער]] פאר'ן [[לעבן]]. +
מיט [[געזונט]]. אפט אין [[אויסדרוק|אויסדריקן]], ווי "גיי געזונטערהייט!" וכד'. +
[[געלט]] [[איז]] [[יעדער|יעדע]] [[זאך]] [[מיט]] [[וואס]] מ'[[קענען|קען]] [[באצאלן]] [[פאר]] [[גוט|גוטער]] [[און]] [[דינסט|דינסטן]]. +
[[ווערן|ווערט]] [[געפינען|געפונען]] +
[[א]] [[געשפענסט]] [[איז]] [[אזויווי]] [[א]] [[פאנטאזירט|פאנטאזירטער]] [[שלעכט|שלעכטער]] [[גייסט]] [[וואס]] [[יאגן|יאגט]] [[נאך]] [[דעם]] [[מענטש]]. +
ד
[[דאלאר]] [[איז]] [[א]] [[וואלוטע]]. [[די]] [[אפיציעל|אפיציעלע]] [[וואלוטע]] [[פון]] [[אמעריקע]], [[קאנאדא]], [[אויסטראליע]] [[און]] [[מער]] [[ווערן|ווערט]] [[רופן|גערופן]] [[דאלאר]]. [[א]] [[דאלאר]] [[גלייך]] מיט 100 [[סענט|סענטס]] +
[[א]] [[דאקטער|דאָקטער]] [[איז]] [[דער]] [[וואס]] [[פראקטיצירן|פראַקטיצירט]] [[מעדיצין]] [[און]] [[אויסהיילן|היילט אויס]] [[קראנק|קרענק]]. +
דע-פאקטאו [[מיינען|מיינט]] "דער [[פאקטישער]]" אדער "דער [[אפעקטיווער]]", [[נוצן|גענוצט]] [[ווען]] [[עפעס]] [[איז]] [[נישט]] [[עכט]] [[מאכן|געמאכט]] [[צו]] [[זיין]] א [[געוויס|געוויסע]] [[וועג]] און איז [[אפעציעל]] נישט [[אזוי]] [[אבער]] אין [[פאקט]] איז עס [[יא]] אזוי. [[למשל]] [[איינער]] וואס איז [[קיינמאל]] [[ווערן|געווארן]] [[אויפנעמען|אויפגענומען]] [[אלץ]] [[פירער]] אבער ער איז "דער דע פאקטאו פירער", [[נאך]] א [[דוגמא]] א [[לאנד]] וואס [[הייסן|הייסט]] [[דערווייל]] [[איין]] לאנד איז דע פאקטאו [[צוויי]] לענדער מיט [[עקסטערע]] [[גאווערמענט|גאווערמענטן]] וכדו'. +
[[טראכטן]] [[וועגן]] [[עפעס]] [[וואס]] [[איז]] [[געשען]] +
[[דריי]] [[איז]] [[דער]] [[נאטירליך|נאטירליכער]] [[נומער]] [[וואס]] [[קומען|קומט]] [[נאך]] [[צוויי]] [[און]] [[פאר]] [[פיר]]. +
ה
[[האלץ]] [[איז]] [[א]] [[פלאנצליך|פלאנצליכער]] [[מיטל]] [[וואס]] [[מען]] [[קענען|קען]] [[געפינען]] [[אין]] [[די]] [[שטאם|שטאמען]] [[און]] [[ווארצל|ווארצלען]] [[פון]] [[בוים|ביימער]]. +
[[א]] [[הויז]] [[איז]] א [[געביידע]] [[וואו]] [[מענטש|מענטשן]] [[וואוינען]]. [[עס]] [[ווערן|ווערט]] [[בויען|געבויט]] [[דורך]] מענטשן [[און]] ווערט [[רופן|גערופן]] [[הויז]] [[אזוי]] [[ווי]] [[עס]] [[פארמאגן|פארמאגט]] [[פיר]] [[וואנט|ווענט]] [[מיט]] [[א]] [[דאך]]. +
ו
וואָך [[איז]] [[אן]] [[איינצהייט]] [[פון]] [[צייט]] [[פון]] [[זיבן]] [[טאג|טעג]]. +, וואַך איז דער [[פארקערט|פארקערטער]] [[פון]] [[שלאף]], עס [[ווערן|ווערט]] [[מעסטן|געמאסטן]] [[אז]] [[מען]] [[איז]] [[ביי|ביים]] [[וויסן]] - [[דהיינו]] [[אז]] [[דעמאלטס]] [[קענען|קען]] מען [[שוין]] [[אויסהערן]], [[שרייבן]], [[ליינען]], [[רעדן]], [[טראכטן]], [[שפאצירן]], [[גיין]], [[ארבעטן]] און [[קאמיוניקירן]]. +
